Ενάμιση δισεκατομμύριο ευρώ το κόστος των φροντιστηρίων στη Γερμανία

Εισαγωγή - μετάφραση: Δημήτρης Τσουκάλης

Στην εκπαίδευση, σχεδόν πάντα στις συζητήσεις, δημόσιες ή ιδιωτικές, η μόνιμη διαπίστωση «ειδικών» αλλά και απλών ανθρώπων είναι ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα, αν όχι του κόσμου, σίγουρα της Ευρώπης, που υπάρχουν φροντιστήρια.

Η διαπίστωση αυτή δεν είναι λάθος. Είναι ένα μεγάλο ψέμα που καλλιεργείται έντεχνα και συστηματικά.

Φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με το ίδρυμα Bertelsmann, το ποσοστό των μαθητών, μεταξύ έξι και δεκαέξι ετών, στη Γερμανία που καταφεύγει στα φροντιστήρια βρίσκεται στο 14%, στη Γαλλία 36% και σε χώρες της Ασίας, όπως η Κορέα και η Ιαπωνία στο 70%.^[1]

Σίγουρα, πάντως, η λεγόμενη παραπαιδεία δεν είναι τόσο εκτεταμένη, τουλάχιστον στις ευρωπαϊκές χώρες, όσο στην πατρίδα μας.

Οι «ειδικοί» όταν αναφέρονται στην «παραπαιδεία» τη συνδέουν, συνήθως, με τη λεγόμενη  «κρίση» της εκπαίδευσης. Την κακή, δηλαδή, δημόσια εκπαίδευση που αναγκάζει τους γονείς να καταφεύγουν στην παραπαιδεία για να συμπληρώσουν «τα κενά» των παιδιών τους. Στο στόχαστρο των «ειδικών», που επιστρατεύονται από τα ΜΜΕ,  είναι κυρίως ή αποκλειστικά οι εκπαιδευτικοί, που είναι βολεμένοι, που είναι αδιάφοροι, που δουλεύουν λίγο και βέβαια αρνούνται να αξιολογηθούν, κάτι που αποδεικνύει όλα τα προηγούμενα.  Η εξήγηση αυτή, που είναι κραυγαλέα απλοϊκή, αποσπασματική και σε μεγάλο βαθμό ψευδής βρίσκει ακροατήριο στην κοινωνία. Σε μια κοινωνία που διαπαιδαγωγείται συστηματικά στις υπεραπλουστεύσεις και στην αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων όλο το σκεπτικό είναι πειστικό και αληθοφανές. Αν ήταν καλύτεροι οι εκπαιδευτικοί, αν δούλευαν περισσότερο, αν ελέγχονταν συστηματικά, τότε, λογικά, τα παιδιά «θα μάθαιναν γράμματα στο σχολείο».

Η διαπίστωση αυτή είναι αυταπόδεικτα λαθεμένη από τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι η παραπαιδεία ανθεί εξίσου σε δημόσια αλλά και ιδιωτική εκπαίδευση. Στην ιδιωτική εκπαίδευση όπου η «αξιολόγηση» είναι καθημερινή και ασφυκτική, η πίεση τεράστια και οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών μεσαιωνικές.

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι της τόσο εκτεταμένης παραπαιδείας;

Οι λόγοι είναι πολλοί και διαφορετικοί.

Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση η  παραπαιδεία (περισσότερο τα  ιδιαίτερα μαθήματα), που δεν είναι τόσο εκτεταμένη όσο στη Δευτεροβάθμια, έχει σχέση:

​

§  με την αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος να βοηθήσει αποτελεσματικά τους αδύνατους μαθητές και τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. ανύπαρκτη ή ευκαιριακή και ανοργάνωτη ενισχυτική διδασκαλία).

§  με τη σχολική ύλη και τα προβληματικά βιβλία που απευθύνονται στο μέσο και το μαθητή που προέρχεται από ανώτερο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.

§  με τη δυσκολία ή αδυναμία πολλών γονιών, για πολλούς και ποικίλους λόγους, να βοηθήσουν τα παιδιά τους, όταν αυτό απαιτείται, στις κατ` οίκον εργασίες.

§  με την αδυναμία της δημόσιας εκπαίδευσης να εξασφαλίσει την εκμάθηση της ξένης γλώσσας στο σχολείο (για το εξαιρετικά σημαντικό αυτό ζήτημα θα χρειαζόταν μια ολόκληρη ανάλυση, που, μάλλον όχι τυχαία, δεν κάνει κανείς).

§  και με την αγωνία και την ελπίδα πολλών γονιών, ιδιαίτερα των πιο ευκατάστατων, να εξασφαλίσουν, ακόμα κι από τα χρόνια του Δημοτικού πιο ευνοϊκές συνθήκες για τις μελλοντικές σπουδές.

Σίγουρα παίζουν ρόλο κι άλλοι παράγοντες που ενισχύουν την τάση για προσφυγή στην παραπαιδεία, όπως τα πληθωρικά τμήματα και η αποτελεσματικότητα του δασκάλου, όπως συμβαίνει σε ολόκληρο τον κόσμο κλπ.

Στη Δευτεροβάθμια και ιδιαίτερα στη Λυκειακή εκπαίδευση τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα, που ανθούν σε δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση, συνδέονται άμεσα με τις πανελλαδικές εξετάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Η προσπάθεια των γονιών και των μαθητών δεν είναι να καλύψουν τα οποιαδήποτε κενά αλλά να πιάσουν τα μόρια για να εισαχθούν στη σχολή επιθυμίας τους.

Αν υποθέσουμε ότι όλοι οι μαθητές  μπορούσαν να εισαχθούν στη σχολή της αρεσκείας τους, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ελάχιστοι θα κατέφευγαν στα φροντιστήρια. Αυτό το γεγονός κάνει τους πολιτικούς να προτείνουν ή να υπόσχονται «ελεύθερη εισαγωγή» τα πανεπιστήμια. Μια υπόσχεση βέβαια που είναι απολύτως αδύνατο να υλοποιηθεί. Και δεν χρειάζεται να είναι κανείς διάνοια για να κατανοήσει ότι ούτε λογικό είναι  ούτε δυνατό να εισαχθούν όλοι οι μαθητές στις περιζήτητες σχολές (ιατρική, πολυτεχνικές, νομική κλπ). Βέβαια το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των μαθητών θα επιθυμούσε την εισαγωγή σ` αυτές τις σχολές δεν προέρχεται από κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον ή την κλίση των μαθητών. Έχει σχέση με τα αδιέξοδα στην αγορά εργασίας, με την ανεργία και την ελπίδα γονιών και μαθητών, μέσω των σπουδών, να έχουν ένα καλύτερο μέλλον. Αν είχαν τη δυνατότητα όλοι οι μαθητές, ανάλογα με την κλίση και τα ενδιαφέροντά τους, να σπουδάζουν στη σχολή που πραγματικά επιθυμούν και να έχουν ελπίδες στο μέλλον να ασκήσουν το επάγγελμά τους με αξιοπρεπείς συνθήκες και αποδοχές, τότε είναι απολύτως σίγουρο ότι ούτε τα  φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα θα ανθούσαν και δεν θα είχαμε τσακισμένους έφηβους που απ` την τρυφερή τους ηλικία να κάνουν  συμβιβασμούς που είναι πιθανό να τους  κάνουν δυστυχισμένους στη ζωή τους, με την ελπίδα ότι θα είναι καλύτερη η οικονομική τους κατάσταση.

Με λίγα λόγια τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα δεν έχουν σχέση τόσο με τις (υπαρκτές) ανεπάρκειες του εκπαιδευτικού συστήματος (κι όχι μόνο των εκπαιδευτικών που είναι μόνο ένας, σημαντικός σίγουρα, παράγοντας της εκπαιδευτικής διαδικασίας και δεν χαράζει αυτός την εκπαιδευτική πολιτική)  όσο με την ανεργία και τα τεράστια αδιέξοδα στην αγορά εργασίας.

Το ενδιαφέρον, βέβαια, των ΜΜΕ για το πρόβλημα της  παραπαιδείας δεν έχει σαν αφετηρία την αγωνία για τη βελτίωση της δημόσιας εκπαίδευσης. Το αντίθετο. Πίσω από την κατασυκοφάντηση της δημόσιας εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών, που παρά τα προβλήματα και της δυσλειτουργίες παράγει σημαντικό και αξιόλογο έργο, όπως, για παράδειγμα, η ένταξη εκατοντάδων χιλιάδων παιδιών μεταναστών με πραγματικά θαυμαστό, για τις συνθήκες, τρόπο ή η εξαγωγή εκατοντάδων χιλιάδων επιστημόνων, κρύβεται ο πραγματικός στόχος της ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης και της μετατροπής της σε εμπορεύσιμο προϊόν και πεδίο κερδοσκοπικής δραστηριότητας. Αυτό θα επιτευχθεί με την εισαγωγή των κανόνων και των πρακτικών της αγοράς στο σχολείο, μέσω της λεγόμενης αυτονομίας, της αξιολόγησης και του ανταγωνισμού.

Το ότι η  παραπαιδεία, τα φροντιστήρια αλλά και τα ιδιαίτερα, έχουν άμεση σχέση με τις συνθήκες στην αγορά εργασίας μπορούμε να το δούμε στην περίπτωση της  Γερμανίας. Μια Γερμανία που ενώ καλπάζει στην οικονομία (πλεόνασμα 65 δις Ευρώ για το 2016) οι συνθήκες για τους εργαζόμενους και ιδιαίτερα για τους ανειδίκευτους εργαζόμενους γίνονται ολοένα και πιο δύσκολες. Οι μισθοί μειώνονται, οι κοινωνικές  παροχές επίσης και εκατομμύρια εργαζόμενοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό ή εργάζονται σε καθεστώς μερικής απασχόλησης (Δεκαπέντε εκατομμύρια εργαζόμενοι εργάζονται σε καθεστώς μερικής απασχόλησης, ποσοστό 39% του εργατικού δυναμικού).

Αυτή η χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας και η ανασφάλεια για το μέλλον που αισθάνονται ιδιαίτερα τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα οδηγεί πολλούς γονείς να καταφεύγουν πλέον στην παραπαιδεία, ακόμα κι απ` το δημοτικό, με την ελπίδα ότι έτσι θα εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά τους μέσω των σπουδών.

Διαβάστε πιο κάτω τη σύντομη συνέντευξη του προέδρου του γερμανικού συνδικάτου Γιόζεφ Κράους με αντικείμενο την παραπαιδεία στη Γερμανία.

Η συνέντευξη (από το γερμανικό περιοδικό Spiegel) είναι και μια απάντηση σε όλους αυτούς που συκοφαντούν καθημερινά την ελληνική δημόσια εκπαίδευση και τους εκπαιδευτικούς (αποκρύπτοντας συνήθως τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων) παρουσιάζοντας την σαν το μοναδικό μαύρο πρόβατο μέσα στο κατάλευκο κοπάδι της ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συμβαίνουν λοιπόν και «εις τα Ευρώπας».

Τίποτε εξάλλου δεν είναι τυχαίο. Ίδια πολιτική, έστω και με διαφορετικές ταχύτητες, σε λιγότερο ή περισσότερο διαφορετικές συνθήκες, παράγουν παρόμοια αποτελέσματα.

Μπορεί τα χρήματα που ξοδεύονται στη Γερμανία για τη λεγόμενη παραπαιδεία, αναλογικά με την Ελλάδα, να είναι πολύ λιγότερα. Κάτι που επίσης έχει σχέση με τις πολύ περισσότερες διεξόδους στην επαγγελματική αποκατάσταση. Ποιος όμως θα το φανταζόταν στην κραταιά Γερμανία, όπου η παραπαιδεία πριν μερικές δεκαετίες ήταν, όντως, σχεδόν άγνωστη λέξη, θα συζητούσαν κι εκεί το πρόβλημα της παραπαιδείας.

Λέτε να φταίει κι εκεί το κακό δημόσιο σχολείο και οι ανεπαρκείς εκπαιδευτικοί, όπως η οργιώδης προπαγάνδα βομβαρδίζει τους πολίτες;

Η σύντομη συνέντευξη που ακολουθεί έχει ενδιαφέρον από κάθε άποψη και λέει αυτονόητες αλήθειες, που δεν ισχύουν μόνο για τη Γερμανία.  

ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΜΙΑ ΑΝΟΗΣΙΑ^[2]

Ο Γιόζεφ Κράους, γεννημένος το 1949, πρόεδρος, μέχρι πρόσφατα, του γερμανικού συνδικάτου εκπαιδευτικών. Για πολλά χρόνια ήταν σχολικός ψυχολόγος υπεύθυνος για την περιφέρεια της Κάτω Βαυαρίας και ως διευθυντής Λυκείου για  22 χρόνια γνώρισε τη διαδικασία των απολυτήριων εξετάσεων για 22 τάξεις μαθητών.

SPIEGEL: Μετά τις διακοπές ξεκινάει μια εξαιρετικά κοπιαστική περίοδος για πολλούς μαθητές. Πόσο συνδέονται οι βαθμοί με την επαγγελματική επιτυχία στη συνέχεια;

Kraus: Στη Γερμανία έχουμε πολλούς δρόμους για την επαγγελματική εκπαίδευση και τις σπουδές. Το γυμνάσιο (τύπος σχολείου μέσω του οποίου ένας μαθητής έχει τη δυνατότητα να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο) είναι μόνο ένας απ` αυτούς. Το σχολείο δεν κλείνει σε κανέναν το δρόμο προς το μέλλον. Οι σπουδές μετά το σχολείο και η επαγγελματική επιτυχία, στατιστικά, εξαρτώνται μόνο κατά 50% από τους βαθμούς στο σχολείο. Αυτό δεν είναι πολύ. Πολλοί άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο. Η επιλογή της κατεύθυνσης είναι ο καθοριστικός παράγοντας. Η διάρκεια, η αντοχή και η εσωτερική πειθαρχία. Επίσης οι ενθουσιώδεις δάσκαλοι. Και κάτι ακόμα σημαντικό. Να έχει ο μαθητής σ` αυτή την πορεία την πραγματική στήριξη.

SPIEGEL: Πολλές πανεπιστημιακές σχολές έχουν υψηλές βάσεις εισαγωγής, κάτι που σημαίνει ότι μόνο με πολύ υψηλή βαθμολογία μπορεί κανείς να εισαχθεί. Πόσο χρόνο θα προτείνατε ότι πρέπει να αφιερωθεί για το διάβασμα και το φροντιστήριο;

Kraus: Το φροντιστήριο στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μια ανοησία. Θεωρώ ότι το φροντιστήριο έχει νόημα μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Όταν κάποιος μαθητής αλλάζει τόπο κατοικίας και σχολείο  και στο νέο σχολείο είναι πιο μπροστά στην ύλη. Όταν για λόγους υγείας ή για ιδιαίτερους οικογενειακούς λόγους υπάρχουν κενά. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί κανείς να πετύχει με το φροντιστήριο την είσοδο στις επιθυμητές σχολές και μάλιστα αρχίζοντας  από το Δημοτικό. Το φροντιστήριο πρέπει να παραμείνει μια εξαίρεση και μετά από δέκα με δώδεκα εβδομάδες πρέπει να σταματάει. Τα υπόλοιπα είναι για να καθησυχάζονται οι γονείς. Από το 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου που δίνονται για φροντιστήριο κατ` έτος  το ένα δισεκατομμύριο  είναι λεφτά στον αέρα.

SPIEGEL: Πώς θα καταλάβουν οι γονείς ότι το παιδί τους δεν καταβάλλει την προσπάθεια που απαιτείται και πρέπει  να προσπαθήσει περισσότερο ή ότι έχει φτάσει στα όριά του;

Kraus: Τρία πράγματα πρέπει να προσέχουν οι γονείς. Όταν το παιδί φέρνει χαμηλούς βαθμούς αλλά οι εκπαιδευτικοί λένε ότι έχει περισσότερες δυνατότητες. Όταν κάνει τις εργασίες του με πίεση και γκρίνια. Και όταν το πρωί έχει άρνηση να πάει στο σχολείο, παραπονιέται ότι πονάει η κοιλιά του, έχει τάση για εμετό και δεν κοιμάται καλά τη νύχτα.

SPIEGEL: Τι πρέπει σ` αυτή την περίπτωση να κάνουν;

Kraus: Τότε πρέπει να μιλήσουν με το δάσκαλο της τάξης ή με τον σχολικό ψυχολόγο. Από πίσω μπορεί να κρύβονται λάθος τεχνικές εργασίας, προβλήματα κοινωνικοποίησης, σχολικός εκφοβισμός ακόμα και αδυναμίες του εκπαιδευτικού. Οι γονείς δεν πρέπει να περιμένουν αλλά άμεσα να δράσουν.

SPIEGEL: Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

Kraus: Πριν τα Χριστούγεννα και μέχρι το τέλος του πρώτο τετραμήνου, μπορεί κανείς να βοηθήσει αποτελεσματικά, ίσως αλλάζοντας τάξη ή σχολείο. Η πιο σημαντική συμβουλή μου, όμως, προς τους γονείς θα ήταν: Μην υποβιβάζετε τα παιδιά σας στο ρόλο της μηχανής βαθμοθηρίας. Δείξτε τους ότι η αγάπη σας απέναντί τους δεν εξαρτάται από τους καλούς βαθμούς.

Σημειώσεις

[1] Αντλήθηκε από την εφημερίδα Der Tagesspiegel, [εδώ]

[2] Αναδημοσίευση από την εφημερίδα DER SPIEGEL, [εδώ]

Πηγή: www.e-lesxi.gr