Κύπρος – η απεργία που αμφισβητεί την ανάπτυξη

της Σοφίας Χατζοπούλου,

Ο χώρος της εκπαίδευσης στην Κύπρο βρίσκεται σε αναβρασμό. Την Τρίτη 18 και Τετάρτη 19 Σεπτέμβρη οι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κατέβηκαν σε 48ωρη απεργία, με συντριπτικό ποσοστό συμμετοχής 95%, έχοντας ως βασικό σύνθημα “Όχι στη Διάλυση του Δημόσιου Σχολείου”.

H Κύπρος, με τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, παίρνει τη σκυτάλη στον αγώνα που δίνει το εκπαιδευτικό κίνημα παγκοσμίως (Ελλάδα, Η.Π.Α., Μεγ. Βρετανία, Γαλλία, Μεξικό, Βραζιλία κτλ.) ενάντια στη διάλυση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης μέσα από την εφαρμογή σκληρών νεοφιλελεύθερων πολιτικών στα πλαίσια της καπιταλιστικής κρίσης.

Οι πολιτικές αυτές που περιλαμβάνουν τις περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα, τη λιτότητα, την σύνθλιψη του κόσμου της εργασίας μέσα από μειώσεις στους μισθούς, ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας και συρρίκνωσης των εργασιακών δικαιωμάτων, έχουν γίνει μια κοινή ζοφερή πραγματικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο φέρνοντας τα κινήματα και τους αγώνες τους ακόμα πιο κοντά.

Ιδιαίτερα η κατάσταση στην Κύπρο, έχοντας περάσει από το μνημόνιο κι έχοντας βγει “πανηγυρικά” από την κρίση το 2015, μπορεί να δείξει πολλά για την κατάσταση, όπως αυτή εξελίσσεται τώρα στη “μετα-μνημονιακή” Ελλάδα.

Παρόλο που πολλοί εκθειάζουν την Κύπρο που κατάφερε με “ομοψυχία” και “θυσίες” να βγει από την κρίση και τώρα γνωρίζει πρωτοφανή οικονομική και επιχειρηματική ανάπτυξη και άνοδο, το “θάυμα” όπως το χαρακτηρίζει η εφημερίδα Καθημερινή, αμαυρώνεται από την πρωτοφανή και ανεξήγητη για πολλούς απεργία των εκπαιδευτικών.

Τι ακριβώς, λοιπόν, συμβαίνει στην Κύπρο της “ανάπτυξης”;

Στις 25 Ιουνίου 2012, μετά την υποβάθμιση της Κυπριακής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης, η Κύπρος εντάσσεται στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης και η γνωστή μας τρόικα περνά το κατώφλι της χώρας φέρνοντας μαζί της τα επίσης γνωστά μας μέτρα εξόδου από την κρίση, τις περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και κοινωνικές παροχές, την αύξηση των φόρων, τις ιδιωτικοποιήσεις και όλες εκείνες τις διαρθρωτικές αλλαγές που θα συμβάλλουν στην οικονομική ανάκαμψη με βάση το νεοφιλελεύθερο μοντέλο των πιστωτών-διασωστών.

Ο λαός της Κύπρου με τα ιδιαίτερα ιστορικά και κοινωνικά του χαρακτηριστικά, όντως δείχνει εμπιστοσύνη και υπομονή, παρόλο που η κατάστασή του επιδεινώνεται, με την ανεργία να αυξάνεται με πρωτοφανείς ρυθμούς και τη φτώχεια και τα συνακόλουθα κοινωνικά προβλήματα να διογκώνονται.

Συγκεκριμένα στο χώρο της εκπαίδευσης, με βάση τα στοιχεία της ΟΕΛΜΕΚ, (Ομοσπονδία Ελλήνων Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης Κύπρου) οι περικοπές των εκπαιδευτικών με το Μνημόνιο έφτασαν στο 30%, ενώ υπήρξαν περικοπές στις δαπάνες για την παιδεία, απολύσεις και ιδιωτικοποιήσεις.

Το 2015-16 είναι η χρονιά που η Κύπρος βγαίνει επισήμως από την κρίση έχοντας ξεπεράσει επιτυχώς την ύφεση και παρουσιάζοντας μια σταθερή ανοδική πορεία στην οικονομία της με ανάλογη αύξηση του ΑΕΠ της.

Ωστόσο, αν και η οικονομία της χώρας φαίνεται να βρίσκεται σε άνοδο, τα διαρθρωτικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν μέσα από τις πολιτικές της τρόικας παραμένουν, αφού η νέα φάση οικονομικής μεγέθυνσης έχει ενσωματώσει όλες τις διαρθρωτικές αλλαγές της ύφεσης, τη μείωση του κόστους της εργασίας, την υποαπασχόληση, τον περιορισμό των δημοσίων δαπανών, τις οποίες αξιοποιεί προς όφελος των καπιταλιστών, αλλά όχι αντίστοιχα των εργαζομένων και των ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων.

Όπως προκύπτει κι από τα συμπεράσματα της ετήσιας έρευνας του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου ΠΕΟ:

Το 2015-2016 αποτελεί περίοδο εξόδου από την ύφεση (δηλαδή περίοδο αξιοποίησης του αχρησιμοποίητου παραγωγικού δυναμικού της χώρας). Αυτό είναι το αποτέλεσμα ευνοϊκών εξωτερικών παραγόντων και χαλάρωσης της δημοσιονομικής πολιτικής. Εν τω μεταξύ, η οικονομία έχει ενσωματώσει πλέον ορισμένες μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές που μετατρέπουν σημαντικά τον συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ του κόσμου της εργασίας και του κόσμου του κεφαλαίου: η χρόνια επιδείνωση της κατάστασης της αγοράς εργασίας, η υποαπασχόληση που συμπληρώνει τη φανερή και την κρυφή ανεργία των αποθαρρημένων ανέργων, η μεγέθυνση της κατηγορίας των εργαζόμενων φτωχών και των εισοδηματικών ανισοτήτων, τα υψηλά ποσοστά υλικής στέρησης ιδιαίτερα για όσους δεν έχουν υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, η διατήρηση των μισθών σε χαμηλά επίπεδα είτε σε σχέση με την περίοδο πριν το 2008 όσο και σε σχέση με άλλες αναπτυγμένες χώρες, δεν είναι τα πρόσκαιρα χαρακτηριστικά μιας πολιτικής ή μιας μεταβατικής φάσης οικονομικής δυσπραγίας, αλλά είναι τα χαρακτηριστικά μιας νέας περιόδου οικονομικής μεγέθυνσης που επέρχεται στη βάση του νέου καθεστώτος εκμετάλλευσης της εργασίας (ενός νέου καθεστώτος συσσώρευσης κεφαλαίου) που συγκροτήθηκε σταδιακά από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική στη σκληρή εκδοχή της και στο οποίο η διανομή του προϊόντος έχει μετατοπιστεί σε βάρος της εργασίας, όχι πρόσκαιρα, αλλά σε μόνιμη βάση.

Φτάνοντας στο 2018 και συγκεκριμένα στο χώρο της παιδείας βλέπουμε ότι παρά την έξοδο από την ύφεση και την άνοδο των οικονομικών δεικτών, συνεχίζονται οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές ακολουθώντας πιστά τις υποδείξεις του ΟΟΣΑ και της Κομισιόν. Η Έκθεση Παρακολούθησης της Εκπαίδευσης και Κατάρτισης του 2017 της Ευρωπαϊκής Ένωσης «κρούει τον κώδωνα του κινδύνου», αφού σύμφωνα με τον διαβόητο διαγωνισμό PISA « η Κύπρος βρίσκεται στις χαμηλότερες θέσεις , ενώ το ποσοστό ατόμων με χαμηλές επιδόσεις στην Κύπρο είναι το δεύτερο χειρότερο στην ΕΕ». Φυσικά ξέρουμε ότι μια τέτοια εκτίμηση από την ΕΕ σημαίνει σοβαρές νεοσυντηρητικές αναδιαρθρώσεις.

Οι περικοπές των δαπανών στην παιδεία προωθούνται μέσα από την αύξηση του ωραρίου και του χρόνου εργασίας των εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένα, προτείνεται να μην υπάρχει μείωση ωραρίου με βάση τα χρόνια προϋπηρεσίας, πράγμα που χαρακτηρίζεται από τον Γενικό Ελεγκτή, Οδυσσέα Μιχαηλίδη, ως μια “απαράδεκτη πρακτική”. Αντίστοιχα προτείνεται η κατάργηση της μείωσης διδακτικού ωραρίου, την οποία δικαιούται ως σήμερα ο εκπαιδευτικός που αναλαμβάνει εξωδιδακτικές δραστηριότητες (τήρηση βιβλίων, οργάνωση γιορτών και προγραμμάτων κτλ.). Τέλος στις μειώσεις ωραρίου που απειλούνται με κατάργηση από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού περιλαμβάνονται και οι συνδικαλιστικές άδειες και απαλλαγές.

Με βάση τις συνδικαλιστικές ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών, μέσα από όλες αυτές τις περικοπές ωραρίου το υπουργείο προσβλέπει στην αύξηση της παρεχόμενης εργασίας χωρίς αντίστοιχη αύξηση μισθού, και στην μείωση του αριθμού των απασχολούμενων εκπαιδευτικών μέσα από τη μείωση των αντικαταστάσεων. Ταυτόχρονα δημιουργεί εκπαιδευτικούς πολυεργαλεία με αυξημένο όγκο εργασίας και δραστηριοτήτων, που δεν μπορούν να έχουν τον απαραίτητο χρόνο να αφιερωθούν στο έργο τους.

Την ίδια στιγμή προωθείται από το υπουργείο η ιδιωτική εκπαίδευση και το νέο σύστημα αξιολόγησης που θα αντικαταστήσει το ήδη πιεστικό παλιό σύστημα του επιθεωρητή (το οποίο θεωρείται από το υπουργείο απαρχαιωμένο και αναποτελεσματικό), Το νέο αυτό σύστημα θα έρθει να προστεθεί στην αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας (ΑΕΕ) που ισχύει στην Κύπρο από το 2012 με κύριο σύνθημα “Έχοντας εμπιστοσύνη στον εκπαιδευτικό”(!) , και θα συνδέεται άμεσα με την μισθολογική εξέλιξη και τις απολύσεις, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό εργασιακό και διδακτικό περιβάλλον στην προσπάθεια διαμόρφωσης ενός φθηνού, ευέλικτου, αποτελεσματικού σχολείου της αγοράς με βάση τις επιταγές του ΟΟΣΑ.

Για να επιτευχθούν όλα αυτά γρήγορα κι αποτελεσματικά επιδιώκεται η αποδυνάμωση της λειτουργίας και του ρόλου των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε μια προσπάθεια κάμψης οποιασδήποτε αντίδρασης στον κεντρικό σχεδιασμό της κυβέρνησης.

Αυτή ακριβώς η προσπάθεια της κυβέρνησης αποτέλεσε και την αφορμή για την κινητοποίηση των εκπαιδευτικών, αφού χωρίς να υπάρξει διάλογος η κυβέρνηση προχωρεί σε μονομερείς πράξεις και παρουσιάζει στους εκπαιδευτικούς τετελεσμένες αποφάσεις.

Το σημείο αυτό αποτελεί το πρώτο στη λίστα με τους λόγους της απεργίας που δημοσίευσε η ΠΟΕΔ (Παγκυπριακή Ομοσπονδία Ελλήνων Δασκάλων), ενώ παρακάτω αναφέρει ως έναν ακόμα λόγο την επίθεση, απαξίωση και συκοφάντηση που έχουν δεχτεί οι εκπαιδευτικοί από ανώτερους αξιωματούχους του κράτους, σε μια προσπάθεια αρνητικού επηρεασμού της κοινής γνώμης απέναντι τους.

Η αλήθεια είναι ότι σε συνέχεια του επίμονα απαξιωτικού λόγου του Γενικού Ελεγκτή, Ο. Μιχαηλίδη, ήρθε να προστεθεί και η Εκκλησία της Κύπρου η οποία καταδικάζει τον αγώνα των εκπαιδευτικών ως αντιπαιδαγωγικό και αντεθνικό, συσπειρώνοντας τον κόσμο εναντίον τους με τη βοήθεια και της Ομοσπονδίας Γονέων και Κηδεμόνων.

Παρόλα αυτά οι εκπαιδευτικοί δεν κάμφθηκαν και προχώρησαν σύσσωμοι στην 48ωρη απεργία ενάντια σε έναν «εξορθολογισμό» στη βάση λογιστικών, οικονομίστικων μέτρων με στόχο τη συρρίκνωση της δημόσιας παιδείας. Αυτό που ζητούν είναι ένας « εξορθολογισμός στην ουσία και στο περιεχόμενο της παιδείας, η ενδυνάμωση των σχολείων με γενναία κονδύλια, μόνιμους εργαζόμενους που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες (κι όχι με με συμβάσεις εργασίας που μπορεί να είναι ακόμα και 2-3 μηνών) , σύγχρονα προγράμματα σπουδών και δημοκρατικό διάλογο».

Μπροστά στον αγώνα των εκπαιδευτικών η κυβέρνηση συνεχίζει την πολιτική των απειλών με τη προσφυγή στον Γενικό Εισαγγελέα για τη διερεύνηση της δυνατότητας επιβολής κυρώσεων στους απεργούς, με προτάσεις για επιμήκυνση του διδακτικού έτους, ή ακόμα και την λειτουργία των σχολείων με την πρόσληψη συνταξιούχων εκπαιδευτικών στη λογική της απεργοσπασίας!

Είναι προφανές ότι πέρα από τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα, ο αγώνας και οι κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών αντιμέτωποι με τέτοιες αυταρχικές και απολυταρχικές πρακτικές αποκτούν έναν χαρακτήρα αγώνα για τα βασικά εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα .

Ο αγώνας των εκπαιδευτικών στην Κύπρο βρίσκεται σε εξέλιξη και δείχνει σε όλους μας – ιδιαίτερα μετά το πρόσφατο ελληνικό αφήγημα της εξόδου από τα μνημόνια και της μετα-μνημονιακής ευφορίας – πως οι πολιτικές εξόδου από την κρίση είναι ακόμα εδώ, εδραιώνοντας τη θέση τους με στόχο την κερδοφορία του κεφαλαίου, με τον εγκλωβισμό της κοινωνίας της εργασίας, των νέων, των ευάλωτων ομάδων σε μια μόνιμη κρίση μέσα από τη συρρίκνωση των μισθών, του κοινωνικού κράτους και των δικαιωμάτων. Ο αγώνας των εκπαιδευτικών στη Κύπρο, επίσης, βρίσκεται σε απόλυτη σχέση και αναλογία με τους αγώνες των εκπαιδευτικών και εργαζομένων ενάντια στην νεοφιλελεύθερη επέλαση που παρατηρείται στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, και ως εκ τούτου είναι πολύ χρήσιμη η εκτίμηση και ανάλυση του στα πλαίσια της διαμόρφωσης μια ολοκληρωμένης εικόνας της κατάστασης σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο που θα βοηθήσει στη αφύπνιση και συστράτευση της κοινωνίας.

Πηγή: selidodeiktis.edu.gr